Şavşat’ta haftalık kurulan halk pazarı her zamanki gibi kalabalıktı. Yaz aylarında nüfusu katlanan ilçede pazar alanı insanlarla dolup taşarken, bu kalabalık esnafın yüzünü güldürmeye yetmedi. Tezgahların önünde dolaşan, ürünlere bakan, fiyat soran vatandaşların önemli bir kısmı alışveriş yapamadan alandan ayrıldı. Hem pazarcı esnafı hem de alışverişe çıkan Şavşat halkı ekonomik krizin yükünü omuzlarında taşıyor. Tezgahların başında yapılan sohbetler, Türkiye’nin dört bir yanında hissedilen geçim sıkıntısının Şavşat’taki izdüşümü gibiydi.
Pazarcı esnaflarından Ayhan Kınalı, kalabalığın yanıltıcı olduğuna dikkat çekiyor. “Pazar kalabalık ama alıcı yok” diyerek başladığı sözlerine şöyle devam etti:
“Fiyatlar ucuz olsa insanlar satın alır. Yaz aylarında Şavşat çok kalabalık ve bugün de öyle, ama satış yok. İnsanların alım gücü çok düşük. Önceliklerini yiyeceğe ayırıyorlar, bu yüzden giyime para kalmıyor. Gelip fiyat soruyorlar, bakıyorlar ama almadan gidiyorlar. Zarar etmemize rağmen mecbur geçimimi sağlamaya çalışıyoruz. Kar oranlarımızı çok düşük tuttuk ama yine de fayda etmiyor.”
Kınalı, bu şartlar altında tezgah açmaya devam etmenin neredeyse imkânsız hale geldiğini belirtiyor.
Vatandaş cephesi ise en az esnaf kadar karamsar. Emekli Binali Özbek, pazardaki fiyatların kendisi için ulaşılamaz olduğunu söylüyor. “Emekli maaşı yetmiyor. Bugün pazara geldik ama her şey çok pahalı. Eskiden pazara geldiğimizde rahatça alışveriş yapardık, şimdi sadece uzaktan bakıyoruz. Bir kilo elma bile alamıyoruz” diyerek çaresizliğini ifade ediyor.
Benzer bir serzeniş de Şavşatlı Güldane Tekin’den geliyor. Kirasız evde yaşamasına rağmen dışarıya çıktığında harcayacak parası kalmadığını anlatan Tekin, “Biz iki kişiyiz, evimiz kira değil ama dışarıya çıktığımız zaman hemen yolumuzu şaşıyoruz. Yani para yok, paranın artık bir anlamı kalmadı,” sözleriyle mevcut ekonomik sistemin gündelik hayata yansımasını özetliyor.
Emekli Kurban Işık ise yaşlılığında karşı karşıya kaldığı ekonomik darboğaza dikkat çekiyor. “Tek başıma yaşıyorum ama emekli maaşı yetmiyor. Bugün pazara geldim ama tezgahlara bakıyorum, sağa sola bakıyorum ama alamadan dönüyorum” diyen Işık, geçmişle kıyaslayarak tabloyu şöyle çiziyor: “Ben 75 yaşındayım. Eskiden pazara geldiğimizde torbayı doldurur, elimiz kolumuz dolu dönerdik. Şimdi ise boş geliyor, boş dönüyoruz. Paranın değeri kalmadı, bizim de değimiz yok gibi…”
Pazarcı esnafı Orhan Yılmaz da ürünlerin fiyatlarıyla ilgili algının tersine işaret ediyor:
“Fiyatlarımız piyasaya göre iyi ama esas sorun mazot. Tezgahlarımızda ürünler 80-100 lira arasında. Bugün pazar kalabalık ama bizim işimiz temel ihtiyaç olan yiyecek olduğu için insanlar bütçesine göre alışveriş yapıyor. Ancak üretim olmayınca, bir de emekli şehri olunca işler zorlaşıyor.” Yılmaz, nakliye ve üretim maliyetlerindeki artış nedeniyle birçok ürünün fiyatının el yakar hale geldiğini belirtiyor: “Mazot fiyatları böyleyken biz buraya gelene kadar zaten zarar ediyoruz. Satış da olmayınca her hafta daha da kötüye gidiyoruz. Kendi yediğimizden kıstığımız oluyor, ama yine de yetmiyor.”
Şavşat pazarı bu haliyle Türkiye’deki ekonomik krizin en net yansımalarından biri gibi duruyor. Kalabalık bir pazar yeri, boş torbalarla ayrılan vatandaşlar, umutsuz esnaflar ve ortak bir soru:
“Bu şartlarda daha ne kadar dayanabiliriz?”
