Milli Eğitim Bakanlığınca (MEB), yeni eğitim-öğretim döneminde her kademenin ilk sınıfında uygulanacak "Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli" kapsamındaki yeni müfredat doğrultusunda hazırlanan "beceri örgüsü temelli" yeni ders kitaplarının yazım süreci tamamlandı. Yeni kitaplar, 9 Eylül'den itibaren sınıflarda olacak.
"Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli" kapsamında Ortaöğretim Genel Müdürlüğünce 9 dersin müfredatı ile Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni, Temel Eğitim Genel Müdürlüğünce 10 dersin müfredatı, Din Öğretimi Genel Müdürlüğünce 7 dersin müfredatı 26 Nisan'da kamuoyunun görüş ve önerisine sunulmuş, ilgili komisyonlar gerekli tasnif ve değerlendirmeleri yaptıktan sonra yeni müfredat, Talim ve Terbiye Kurulunun onayından geçmişti.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'in onayının ardından 26 dersin yeni müfredatı, 9 Eylül'de başlayacak 2024-2025 eğitim öğretim yılından itibaren okul öncesi (anasınıfı), ilkokul 1. sınıf, ortaokul 5. sınıf, ortaöğretim hazırlık ve 9. sınıflarda başlamak üzere kademeli şekilde uygulanacak.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli doğrultusunda hazırlanan yeni kitaplarda, öğrenciyi zihinsel, sosyal, duygusal, duyuşsal, fiziksel ve ahlaki açıdan bir bütün olarak gören "bütüncül eğitim yaklaşımı" odağa alındı.
Müfredatın temel yaklaşımı olan, "geldiği medeniyetin özelliklerini taşıyan, aklıselim, kalbiselim ve zevkiselim gençler yetiştirme hedefi" doğrultusunda, ders kitaplarında bilgi, beceri ve değerler birbiri ile örüntülü şekilde yer aldı.
Ders kitaplarındaki içerikler, teorik bilgilerin yanı sıra günlük hayatla da köprü kuracak nitelikte hazırlandı. Bilgi, beceri, eğilim ve değerlerin öğrencilere günlük yaşamında karşılaşabileceği durumlara uygun olarak bireysel ve işbirlikli çalışma, eğitsel oyunlar, araştırma ve proje çalışmaları gibi ders içi-ders dışı etkinlikler ile kazandırılması hedeflendi.
Erdem-değer-eylem çerçevesinde öğrencilerin değerleri kendi eylemleri ile içselleştirmelerini hedefleyen etkinliklere kitaplarda yer verildi.
Eğitim-öğretim süreçlerinde öğrencilerin aktif şekilde katılımlarını sağlayacak öğrenme yaşantılarının tasarlandığı yeni müfredat kapsamındaki kitaplar, bireysel farklılıkları da merkeze alan bir anlayışla hazırlandı, uygulama ağırlıklı ve sadeleştirilmiş içerik ile öğrencilerin derinlemesine öğrenmesine imkan sağlayacak yeni yaklaşımlara yer verildi.
Yeni müfredatta belirlenen bilgi okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, finansal okuryazarlık, görsel okuryazarlık, kültür okuryazarlığı, vatandaşlık okuryazarlığı, veri okuryazarlığı, sürdürülebilirlik okuryazarlığı, sanat okuryazarlığı olarak sıralanan 9 okuryazarlık türünün, ders kitaplarında da okul öncesinden başlanarak sarmal bir yapı içinde konularla ilişkilendirilerek öğrenciye kazandırılması hedeflendi.
Programda "öğrenme kanıtları" olarak ifade edilen ölçme-değerlendirme uygulamaları ile okul dışı öğrenme ortamlarının kullanımı kitaplarda yer aldı.
Temel eğitim kademesinde 1. ve 5. sınıflar için hazırlanan ders kitapları, öğrencinin kolayca kullanım ve taşıması amacıyla dönemlik olarak iki kitap şeklinde tasarlandı.
Yazım sürecine akademisyenler, öğretmenler ve öğrenciler aktif katıldı
Okul öncesi (anasınıfı), ilkokul 1, ortaokul 5, ortaöğretim hazırlık ve 9. sınıflarda yeni müfredat doğrultusunda hazırlanan ders kitaplarına ait içerik tasarımı ve geliştirme sürecinde alanında uzman akademisyenler ve öğretmenlerden oluşan editör ve yazar ekibi birlikte çalıştı.
Kitap yazım sürecinde ders kitaplarında kullanılan görsellere kadar öğrencilerden görüşleri alındı. İlgi çekici görsellerin kullanılması, metinlerin anlaşılırlığı, e-içeriklerin kullanımına kadar alınan birçok görüş, yazar kadrosuna iletildi.
Türkçenin doğru ve etkili kullanımına önem verildi
Ders kitaplarında öğrencilerin kelime hazinesini geliştirecek şekilde Türkçenin doğru ve etkili kullanımına dikkat edildi.
Öğrencilerin öğretme ve öğrenme süreçlerine aktif katılımı ile gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirme faaliyetleri ile de öğrencilere ilgi çekici, günlük hayatta karşılaşabilecekleri problemler ve görevler verilerek aktif öğrenme süreçleri desteklendi.
Artırılmış gerçeklik ve yapay zeka destekli uygulamalar
Kitaplarda, basılı içeriklerin yanı sıra karekodlar ile öğrenmeyi destekleyecek çok fazla dijital içeriğe de yer verildi.
Karekodlar aracılığıyla öğrenciler animasyonlar, simülasyonlar, dijital tarih, artırılmış gerçeklik ve yapay zeka ile desteklenmiş uygulamalara yönlendiriliyor. Bu sayede öğrencilerin herhangi bir yardımcı kaynağa ihtiyaç duymadan öğrenmeleri hedefleniyor.
Kitaplarda ayrıca milli kalkınmaya yönelik yerli ve milli teknolojiler ile birlikte ülkenin gelişimine ve kalkınmasına katkı sağlayan kişilere, projelerine, ülkenin milli ve manevi değerlerine yer verildi.
Özgün tasarımlar kullanıldı
Bakanlığın hazırladığı kitaplarda özgün tasarımlar da bulunuyor. Kitaplar, öğretmen kılavuz kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve ders defterinin birlikte kullanılabildiği işlevsel bir yapıda hazırlandı. Kitaplarda öğrencilerin yazma ve çizme gibi etkinlikleri gerçekleştirebilmeleri için boş alanlar bırakıldı. Bununla birlikte kitaplarda bireysel ve grupla çalışma yöntemleri önemsendi, eğitsel oyunlar da dahil olmak üzere ders içi ve ders dışı etkinlikler uygulama adımları doğrultusunda yapılandırıldı.
5E öğrenme modeline (giriş-katılım, keşif, açıklama, genişletme-derinleştirme ve değerlendirme), kitapların uygun aşamalarında yer verildi.
Okul öncesi çocuklar için etkinlik kitapları hazırlandı
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Okul Öncesi Eğitim Programı doğrultusunda 3, 4 ve 5 yaş grubu için ayrı ayrı çocuk etkinlik kitabı "Çekirdek" hazırlandı.
Çekirdek serisinde, Türkçe, matematik, fen, sosyal, müzik, sanat, hareket ve sağlık ile sosyal duygusal beceriler ve değerler alanlarının tamamına yönelik etkinlik örneklerine yer verildi.
Etkinliklerin tamamı yaş grubunun gelişim özelliklerine uygun, oyun temelli ve çocuk merkezli tasarlandı.
Çocuk etkinlik kitaplarında, alışılagelmiş anlayışın dışında çocuğun birden fazla duyu organına hitap eden, Türk milletinin milli, manevi, ahlaki ve kültürel değerlerini içeren, üst düzey düşünme becerilerini desteklemeye yönelik, doğal, tarihi ve kültürel zenginliklere vurgu yapan, okul dışı öğrenme ortamını teşvik eden, çocukların çeşitli sanat uygulamalarını deneyimleyebileceği, toplumsal farkındalık gerektiren, sürdürülebilirlik, trafik kuralları, çocuk hakları gibi konulara dikkat çekmeyi hedefleyen etkinliklere yer verildi.
İlk okuma yazma "ana" ve "anne" kelimeleriyle başlayacak
Türkçe ilk okuma-yazma öğretimi, anlamlı öğrenmeyi hedef alarak kurgulandı. Öğrencinin en yakın yaşantısı dikkate alınarak ilk "ana" ve "anne" kelimelerine ulaşması, okuması ve yazması sağlandı. Ayrıca öğrencileri tanımayı kolaylaştırmak için "sınıfına hoş geldin" yaka kartları ve bağımsız okur-yazarlığa ulaşan öğrenciler için ilk kez "okuma belgesi" hazırlandı.
İlkokul 1. sınıf Türkçe ilk okuma-yazma ders kitabında, öğrencilerin yazma sürecine geçmeden önce kas becerilerini desteklemek için ilk okuma-yazma hazırlık çalışmalarına kapsamlı şekilde odaklanıldı. Kitapta önceki yıllardan farklı olarak yeni harf grupları ve yeni satır dizgesi kullanıldı.
İlkokul birinci sınıf hayat bilgisi kitabında "bilim, teknoloji ve sanat" öğrenme alanına ilk kez yer verildi. Kitapta, disiplinler arası ilişkilere önem verildi.
Matematik ve algoritma-bilişim ilişkisi
Yeni müfredat kapsamında hazırlanan matematik ders kitapları matematik ve algoritma-bilişim ilişkisi, matematik öğrenme ve öğretme süreçlerine hizmet edecek şekilde kurgulandı.
Kitaplar, yeni müfredatta yer verilen 5 matematik alan becerisi, "matematiksel muhakeme", "matematiksel problem çözme", "matematiksel temsil", "veri ile çalışma" ve "veriye dayalı karar verme", "matematiksel araç ve teknoloji ile çalışma" olarak planlandı.
Matematik ders kitaplarında matematiksel boyutu olan ürün veya süreç tasarlama, yöntem belirleme, araştırma-inceleme gibi faaliyetler disiplinler arası ve bağlam temelli yaklaşımla işletildi. Bilgi ve becerilerin ölçülmesi ve değerlendirilmesinde günlük hayata ilişkin, ilgi çekici, uzak ya da yakın çevrede karşılaşılabilecek problemlere yer verildi. Bununla beraber matematiğin gelişimine katkı sağlamış bilim insanlarına ait eserler programın hedeflediği bilgi, beceri ve değerleri destekler şekilde ele alındı. Beceri temelli etkinliklerin yoğunluğu dolayısıyla kitap sayfa sayısı artırılarak tek kitap yerine dönemlik 2 ayrı kitap olarak tasarlandı.
5. ve 9. sınıf matematik ders kitapları, birinci dönem ve ikinci dönem temaları olmak üzere ikiye ayrıldı.
Fen bilimleri derslerinde bilimsel keşiflere odaklanıldı
Fen bilimlerinde bilimsel gözlem, sınıflandırma, bilimsel gözleme dayalı tahmin, bilimsel veriye dayalı tahmin, operasyonel tanımlama, hipotez oluşturma, deney yapma, bilimsel çıkarım yapma, bilimsel model oluşturma, tümevarıma dayalı akıl yürütme, tümdengelime dayalı akıl yürütme, kanıt kullanma ve bilimsel sorgulama olarak sıralanan alan becerileri kitaplarda da yer aldı. Yeni müfredat doğrultusunda öğrencilerin ilkokuldan itibaren lise son sınıf düzeyine kadar "bilimsel keşif" sürecine dahil olabilmesi hedeflendi.
Lise 9. sınıf fizik ders kitabında, hedeflenen öğrenci profili ve temel öğrenme yaklaşımları ile uyumlu öğrenme-öğretme yaşantılarının hayata geçirildiği uygulamaları içeren öğrenme-öğretme uygulamaları ile ilgili etkinlikler yer aldı.
Kimya ders kitabında da "beceri temelli" etkinliklerin yoğunluğu artırılarak, kimyayı günlük hayatın bir parçası haline getirmek için dikkat çekici, etkileşimli, birey ve toplum ihtiyaçlarına cevap veren etkinlikler oluşturuldu. Kitapta deney içeren, bireysel ve grupla çalışmaya yönelik etkinliklere yer verildi.
Biyoloji ders kitabında, dersin özel amaçları ile her bir öğrenme çıktısına ilişkin beceri, değer ve eğilimlerin kazandırılmasına odaklanıldı.
Okuma, yorumlama ve çıkarım amaçlı tasarımlar yapıldı
Ortaöğretim 9. sınıf Türk dili ve edebiyatı kitabında "sözün inceliği", "anlam arayışı", "anlamın yapı taşları" ve "dilin zenginliği" başlıkları altında 4 tema yer aldı.
Lise 9. sınıf tarih ders kitabında yer alan "düşünelim, keşfedelim, öğrenelim, uygulayalım ve değerlendirelim" bölümlerinde, öğrenci merkezli etkinlikler, farklı öğretim araç ve gereçlerinin kullanımı ile ölçme-değerlendirmedeki yeni anlayışa yer verildi. Kitapta dijital tarih, artırılmış gerçeklik ve yapay zeka ile ilgili uygulamalar da yer aldı.
Coğrafya ders kitabında ise işbirlikli öğrenme, yaşantısal öğrenme, problem temelli öğrenme, proje temelli öğrenme, öyküleme ve farklılaştırılmış öğretim gibi çok çeşitli öğretim yöntem ve tekniklerine yer verildi.
Bununla birlikte yaşanan doğal ve beşeri olayların sebep ve sonuçlarını mekansal düşünme ve coğrafi bakış açısıyla yorumlayabilme, gerçek verilerden yola çıkarak grafik ve tablo okuma, yorumlama ve çıkarım yapabilme amacıyla tasarlanan birçok uygulama kitapta yer buldu.
Ortaokullarda üst düzey beceriler geliştirilecek
Ortaokul 5. sınıflarda okutulacak sosyal bilgiler ders kitabında bilgiyi doğrudan vermekten ya da kavratmaktan çok görseller, haritalar ve infografikler kullanarak etkinliklerle ve performans görevleriyle öğrencilerde üst düzey becerilerinin geliştirilmesi hedeflendi.
Aynı kademedeki Türkçe ders kitabında da güncel eğitim anlayışını temel alarak öğrencilerin dil becerilerini bütüncül bir şekilde geliştirmek hedeflendi. Kitapta ayrıca dijital içerikler, üretim atölyeleri, dijital dinleme-izleme ortamları, alan becerilerinin uygulanmasına hizmet edecek şekilde tasarlandı. Beceri temelli yaklaşımla öğrencilerin derse aktif katılımı hedeflendi.
Dinleme/izleme, okuma, konuşma, yazma etkinlikleri değerleri kazandırmaya ve sosyal-duygusal becerileri geliştirmeye yönelik tasarlanan kitapta, öğrenme çıktılarıyla ilişkilendirilen değerlerle öğrencilerin sorumluluk, empati, dürüstlük, saygı ve adalet gibi temel değerleri içselleştirmesi amaçlandı.
