Hikmet BAŞAR
17 Nisan 1940 yılında, dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç’un önderliğinde kurulan, Cumhuriyet'in aydınlanma devrimlerinin en önemli hamlelerinden biri olan Köy Enstitüleri'nin kuruluşunun 83. yıldönümünü kutlayan Eğitim-İş Artvin Şube Başkanı Filiz Yılmaz, “Osmanlı dönemindeki azınlık okulları ile cinsiyet ayrımına ve dini öğretilerin yoğunluk farkına dayanan medrese-mektep ikilemi arasına sıkışmış eğitim sistemi, Cumhuriyet ile beraber yıkılmış ve yerine çağdaş öğrenme tekniklerinin dikkate alındığı; sorgulayan, deneyimleyerek kavrayan nesiller yetiştirmeye dayalı olan Cumhuriyet Eğitim Sistemi kurulmuştur. Köy Enstitüleri, işte bu büyük eğitim hamlesinin en büyük meyvesi olmuştur.
Köy Enstitüleri, dünyada eşi benzeri olmayan, Türkiye’nin dünya eğitim tarihine kazandırdığı en özgün eğitim projelerinden biri olarak döneme damgasını vurmuştur” dedi.
Bu proje ile birlikte eğitim ve kültür alanında gerçekleştirilen yeniliklerin, yüzyıllardır kul zihniyetiyle yetiştirilmiş olan halkın özgürleştirilmesi temeline dayandırıldığına dikkat çeken Yılmaz, “Türkiye’nin içinde bulunduğu koşullarda Köy Enstitüleri muhteşem bir proje olarak uygulamaya alınmış, Hasan Ali Yücel’in çağdaş bakanlık anlayışı, İ.Hakkı Tonguç’un ilerici, toplumcu anlayışıyla, Hasanoğlan’da yakılan ateş, Cılavuz, Beşikdüzü, Çifteler, Düziçi gibi Köy Enstitülerinde yıldız gibi çoğalarak ve parlayarak bütün ülkeyi aydınlatmaya başlamıştır.
Köy Enstitülerinde çocuklara bilgi vermek yerine bilgiye nasıl ulaşabilecekleri ve ulaştıkları bilgileri nasıl kullanacakları öğretilmiştir. ‘İş içinde, iş aracılığıyla, iş amaçlı eğitim’ eğitim sürecinin içinde yer almıştır” ifadelerine yer verdi.
Enstitüler sayesinde iyi eğitimden geçmiş köy çocuklarının, köylerine dönmüş ve bilgiyi anlaşılır şekilde dokunduğu her yurttaşa yaydığını söyleyen Yılmaz, “Enstitünün mezunları, köy köy gezmekten imtina etmemiş, köylü-çiftçi ile aydınlar el ele vererek bilgiyi yayar, büyütür hale gelmiştir.
Türkiye’de yazın ve düşün yaşamına yön veren aydınlarımızın çoğu Köy Enstitüleri veya onların devamı olan öğretmen okullarından mezun olmuşlardır.
Ancak bu yüksek dinamizm ve Cumhuriyetçi kadronun kazandırdığı ivme gerici ve tutucu egemen güçlerden tepkiler almaya başlamıştı.
Ülkenin toplumsallaşma sürecini kolaylaştırmak için gerçekleştirilen Köy Enstitüleri girişimi, kazandığı onca olumlu sonuca karşın dinsel değerlerin çöküşüne neden olduğu gerekçesiyle tamamlanamadı. Önce bilinçli olarak içi boşaltılan ve yozlaştırılan Köy Enstitüleri kapatılarak Anadolu’nun en önemli aydınlanma projesi ortadan kaldırıldı” dedi.
Bugün Köy Enstitüsü ruhunu yeniden yakalamanın ancak çağdaş, üretken, demokratik, bilimsel ve laik eğitim yöntemini, eğitim sisteminin her aşamasına uygulayarak; eleştiren, sorgulayan çağdaş bireyler yetiştirmekle olacağının altını çizen Yılmaz, “Üretken ve yaratıcılığın desteklendiği eğitim anlayışı bugün yaşadığımız eğitim sorunlarının da çözümü olarak görülmelidir. İşte o zaman Atatürk’ün ve Cumhuriyetin öğretmenlerden istediği ‘Fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür’ nesilleri yetiştirebiliriz” diyerek açıklamasını şu ifadelerle sonlandırdı:
“O gün Köy Enstitülerini kapatmak ne kadar vahim bir hata ise bugün eğitim sistemimizi yeniden çok kutuplu hale getirecek uygulamalar ve yasal düzenlemeler de o kadar büyük hatadır.
Kurucusu olan Başöğretmen’in “Eğitimde feda edilecek fert yoktur” dediği Türkiye Cumhuriyeti’nde; gerici, piyasacı ve kamusalcılıktan uzak eğitim yönetimi nedeniyle yoksul öğrencilerin nasıl feda ve heba edildiği bugün çok net ortadadır. Eğitimde yaşanan ticarileşme, özelleştirme ve dinselleştirme uygulamaları hız kesmeden devam etmektedir.
Daha önce defalarca söylediğimiz gibi eğitim sisteminde yıllardır yaşanan sorunların aşılmasının, çocukların nitelikli bir eğitime ulaşabilmesini sağlamak için bugüne kadar izlenen bilimsel olmayan eğitim politikalarını tamamen değiştirmekten geçmektedir. Yaşanan karanlık tablodan çıkışın tek yolu ise eğitimin eşit, parasız, bilimsel, laik, ulusal ve kamusal niteliğinin arttırılmasıdır.
Eğitim-İş olarak yaşanan tüm bu karanlık tabloya rağmen, parasız, bilimsel, laik, çağdaş, kamusal eğitim için; işimiz, ekmeğimiz ve çocuklarımızın geleceği için kararlılıkla mücadele etmekten onur duyuyoruz. Amacımız; Köy Enstitülerinin felsefesi, heyecan ve ruhunu okullarımızda yaşatmak, tüm yurtta Cumhuriyetin, aydınlanmanın ateşini yeniden yakmak, ülkemizin geleceğine umut ve ışık olabilmektir.