Sağlık Bakanlığı verilerinden derlenen bilgilere göre, kanser ölümlere sebep olan kalp ve damar hastalıklarından sonra önemli bir halk sağlığı problemi olarak ikinci sırada yer alıyor. Yüksek tedavi maliyetleri nedeniyle de ülkelerin ekonomisini olumsuz etkiliyor.
Dünya genelinde, 75 yaşına kadar her 5 kişiden 1'inin kansere yakalanacağı ve her 10 kişiden 1'inin ise kanser nedeniyle hayatını kaybedeceği tahmin ediliyor. Dünyada ve Türkiye'de ilk sıralarda yer alan kanser türleri akciğer, meme ve kolorektal kanserler olarak benzerlik gösteriyor.
Türkiye'de başta akciğer kanseri olmak üzere, tütün ile ilişkili kanser görülme sıklıkları özellikle erkeklerde hala yüksek seyrediyor. Kadınlarda ise akciğer kanseri görülme sıklığı artıyor. Bir yıl içerisinde 30 bin kişiye akciğer kanseri tanısı konuldu.
Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser türü olmaya devam ediyor. Tanı konulan yaklaşık her 4 kadın kanserinden biri meme kanseri. Çocukluk çağı kanserlerinde ise çocukluk çağı lösemileri en sık görülen kanser türü arasında yer alıyor. Çocukluk çağında lenfomalar ve merkezi sinir sistemi tümörleri lösemileri takip ediyor.
2024'te 9 milyon 500 bin kanser taraması yapıldı
Kanserlerin yüzde 90'ı çevresel, yüzde 10'u ise genetik faktörlere bağlı gelişmekte olup, çevresel faktörler arasında yer alan tütün kullanımı, alkol tüketimi, fazla kilolu veya obez olma ve enfeksiyonlarla etkin mücadele yoluyla yüzde 30-yüzde 50 oranında önlenebiliyor.
Risk faktörleriyle mücadele edilmek suretiyle ortaya çıkması önlenebilen, erken teşhis edildiğinde etkin tedavi edilerek yaşam kalitesi artırılabilen kanser türleri göz önüne alındığında farkındalığın, kanser belirtilerini bilmenin ve tarama faaliyetlerinin önemi ortaya çıkıyor.
Toplum tabanlı kanser taramaları, Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarında Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM), Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve Mobil Tarama Araçları ile ücretsiz yapılıyor.
2025 ocak ayı itibarıyla 48'i mobil kanser tarama aracı olmak üzere tarama merkezi sayısı 423'e ulaştı. Ulusal Kanser Tarama programı kapsamında, 40-69 yaş arasındaki kadınlara meme kanseri taraması 2 yılda bir mamografiyle, 30-65 yaş arası kadınlara serviks (rahim ağzı) kanseri taraması 5 yıl da bir HPV-DNA testiyle, 50-70 yaş arasındaki kadın ve erkeklere kolorektal (kalın bağırsak) kanseri taraması, 2 yılda bir gaitada gizli kan testle yapılıyor.
Türkiye genelinde geçen yıl Birinci Basamak Sağlık Kuruluşları (KETEM, TSM, SHM, ASM, Mobil Tarama araçları) ve 2 ve 3. basamak sağlık kuruluşları olmak üzere toplam 3 milyon 500 bin meme kanseri taraması, 3 milyon 500 bin serviks kanseri taraması, 2 milyon 500 bin kolon kanseri taraması yapılırken, Türkiye geneli yapılan tarama sayısı 9 milyon 500 bine ulaştı.
