Ali Eray ÇELİK
7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 12 Mart 2023 tarihinde ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiğini hatırlatan Defterdar Alabay, “Bu Kanunla getirilen önemli düzenlemelerden bir tanesi de matrah artırımı. Mükelleflerimiz daha önceki beyanlarını belli oranlarda arttırırlarsa o takdirde geçmişe dönük olarak herhangi bir vergi incelemesine muhatap olmayacaklar. Örneğin bir kurumlar vergisi mükellefimiz 2019 yılında 800.000 lira kazanç beyan etti ve buna ilişkin kurumlar vergisini ödedi. Ancak, hesaplarında her hangi bir hata, kusur veya eksiklik var mı diye bir tereddüdü varsa bu yıl için 240.000 lira ilave beyanda bulunacak, bu tutar üzerinden %20 oranında hesaplanan 48.000 lira vergi ödeyerek vergi inceleme riskinden kurtulacak. Söz konusu mükellef daha önce vergi idaresine karşı yükümlülüklerini zamanında yerine getirmişse, ilave beyan üzerinden %20 yerine %15 oranında hesaplanan 36.000 lira vergiyi ödeyecek” dedi.
7440 sayılı Kanun kapsamında yapılan matrah ve vergi artırımı sonucunda tahakkuk eden vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi halinde bu vergilerden (damga vergisi hariç) de %10 indirim yapılacağı müjdesini veren Defterdar Alabay, “Dolayısıyla örnekte yer alan mükellef 2019 yılı için yaptığı kurumlar vergisi matrah artırımı sonucu 36.000 lira olarak tahakkuk edecek vergisini Haziran ayı içinde peşin olarak öderse, %10 indirimle birlikte ödeyeceği vergi 32.400 liraya düşecektir.
Taksitle ödeme seçeneği tercih edilmesi ve birinci taksit süresinde ödendikten sonra geri kalan taksitlerin tamamının birinci taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi halinde katsayı alınmayacak. Ancak %10’luk peşin ödeme indiriminden yararlanılamayacak” ifadelerini kullanarak mükellef zarar beyan ettiyse veya hiç matrah beyan etmemişse, bu durumda da kanunda öngörülen asgarî tutarlar üzerinden matrah artırımında bulunabileceğini söyledi ve bu kapsamda mükelleflerin;Gelir ve Kurumlar vergileri,Gelir/Kurumlar Stopaj Vergisi, Katma Değer Vergisiaçısından 2018-2022 yılları için matrah veya vergi artırımında bulunabileceklerini ekledi.
Kira geliri elde etmesine rağmen beyan etmeyen veya eksik beyan eden mükelleflerin de bu imkândan yararlanabileceğine dikkat çeken Defterdar Alabay, “Mükelleflerin 2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunabilmesi için öncelikle bu yıla ilişkin gelir vergisi veya kurumlar vergisi beyannamesini vermiş olmaları gerekiyor.İkinci olarak bu beyannamelerde beyan edilen vergiye esas matrahın;
• 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile,
• 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması şart.
Bu şekilde hesaplama yapıldıktan sonra mükellefler beyannamelerini verecek ve 2022 yılı için beyan ettikleri matrahları %25 oranında artırarak bulunan matrah üzerinden %20 oranında, uyumlu mükellef iseler %15 oranında vergi ödemek suretiyle matrah artırımından yararlanabilecek.Kıyaslama sonucu beyan edilen tutar, 2022 yılı için Kanunda öngörülmüş olan asgari matrah tutarından az ise asgari matrah tutarı üzerinden matrah artırımından yararlanılacak.2022 yılında gelir ve kurumlar vergisi yönünden matrah artırımı yapmak isteyen mükelleflerin bu kıyaslamaya dikkat etmeleri ve doğru beyanda bulunmaları önem arz ediyor” ifadelerini kullandı.
Matrah ve vergi artırımlarının 31 Mayıs 2023 tarihine kadar yapılabileceğinin altını çizen Defterdar Alabay açıklamasının devamında şu ifadelere yer verdi:
“Matrah ve vergi artırımı sonucu hesaplanan vergiler, peşin veya ilk taksit Haziran 2023 ayından başlamak üzere aylık dönemler halinde azami 12 taksitte ödenebilecek.Bu tutarların Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödenmesi halinde bu vergi türlerinden inceleme ve tarhiyata muhatap olunmayacak. Burada altı çizilmesi gereken diğer önemli bir husus; Kanuna uygun ödeme yapılmaması halinde matrah ve vergi artırımı imkânları kaybedilecek, yani inceleme ve tarhiyat yapılabilecek. Ödenmeyen vergiler de gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecek.
Matrah veya vergi artırımı hükümlerinden;
• Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler, tahrifat yapanlar,
• Sahte belge düzenleyenler,
• VUK 359/ç fıkrasında yer alan fiilleri işleyenler,
• Terör suçundan hüküm giyenler,
• Milli güvenliğe karşı işlenen suçlar nedeniyle haklarında soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler,yararlanamayacak.
Matrah ve vergi artırımında bulunan mükelleflerin, ilk iki taksiti süresinde ve tam ödemeleri koşuluyla, bir takvim yılında en fazla üç taksitin süresinde ödenmesi şartı aranılmayacak, süresinde ödenmeyen taksitler son taksiti izleyen ayın sonuna kadar geç ödeme zammıyla birlikte ödenebilecek.
Kanunla işletme kayıtlarının gerçek duruma uygun hale getirilmesine de imkân veriliyor. İşletmede bulunduğu halde kayıtlarda yer almayan kıymetlerin defterlere kaydına imkân sağlanıyor. Bu kapsamda; genel orana tabi emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için %9 oranında, indirimli orana tabi emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için tabi olduğu oranın yarısı (%4 veya %0,5) oranında,KDV hesaplanarak ödenecek.
Beyan edilen emtiaya ait hesaplanarak ödenen KDV, 1 No.lu KDV Beyannamesinde genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecek ancak iadeye konu edilemeyecek.Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar içinse, fatura düzenlenmek ve her türlü vergisel yükümlülükler yerine getirilmek suretiyle, işletme kayıtları düzeltilebilecek. Yapılan düzenlemeler kapsamında işletme kayıtlarının düzeltilmesi nedeniyle geçmişe dönük ceza ve gecikme faizi uygulanmayacak.
Kasa mevcudu ortaklardan alacaklar ile ilgili hesapların da düzeltilmesine olanak sağlandı.Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, kayıtlarında yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarını gerçek duruma uygun hale getirebilecek. Bu kapsamda düzeltilen kayıtlar nedeniyle 31 Mayıs 2023 tarihine kadar beyanda bulunulacak ve beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenecek.”