Futbol ile birlikte anılması gereken en önemli olgu, elbette taraftar olgusudur. Türkiye’de futbol takımlara sıkı bir şekilde bağlı olanlar taraftarlar, futbol kulüplerinin temel unsurlarıdır ve en büyük destekçileridir. Takımlarına gönülden bağlı bu insanlar kulüpler için hem maddi hem de manevi birer kazanımdır.
Türkiye’de büyük kulüplerin yanı sıra profesyonel ve amatör kulüplerin taraftar grupları var. Psikolog Tunas Merttürk, futbol seyirciliği, taraftar ve holiganizm ile ilgili açıklamalarda bulundu.
Futbol seyirciliğinden holiganizme uzanan çizgi hakkında açıklamalarda bulunan Merttük’ün futbol seyircileri ve taraftar hakkında yaptığı açıklama şu şekilde;
“Futbol Seyircileri, Yapılan sosyolojik değerlendirmelere göre spor seyircisi; örgütlenme hali olmaksızın bir araya gelen, bir arada olma hali süreklilik göstermeyen ve sadece bir spor müsabakasını izlemek için bir araya gelen başka bir ortak amaca sahip olmayan sosyal gruplardır. Bir filmi izlemeye giden, bir mitingi veya bir konferansı dinlemeye giden diğer gruplardan farkları yoktur.
Futbol seyircileri; kitleyle kolaylıkla bütünleşebilen, tek başlarınayken gerçekleştirmedikleri davranışları diğer bireylerle birlikteyken kolaylıkla yapabilen, dürtülerini kolaylıkla frenleyemeyen ve duygularından kolaylıkla uzaklaşmak doğrultusunda kavga ve küfür gibi normal dışı davranışlar gerçekleştirme eğilimi gösteren bireylerdir. Bir filmi izlemeye giden grubu düşünürseniz o kişiler eğer o filmi evde tek başlarına izliyor olsalardı sinemada gösterdikleri alkışlama davranışını evde göstermezlerdi.
Futbol seyircileri; tek başlarına barışsever yaklaşımlar sergileyen bireyler olmasına karşın, kitle psikolojisi içerisinde muhakeme yeteneklerinin azalmasıyla ilkellik boyutlarında (hakaret, yuhalama gibi) davranışlar sergileyebilen bireylerdir. Normal koşullarda bir birey futbolcuyla olabilecek bireysel konuşmasında o futbolcuya hakaret etmeyecekken o birey taraftarlarla bulunduğu ortamda maç esnasında, öncesinde veya sonrasında o futbolcuya hakaret edebilir veya o futbolcuyu yuhalayabilir.
Taraftar, taraftar kavramı, duygusal olarak spor olayına bağlanan tüketici olarak tanımlanabilir. Her taraftar seyircidir ya da her seyirci taraftardır diyemeyiz. Bir taraftar, taraftarı olduğu takımın müsabakalarını izlemeyebilir ve takip etmeyebilir ancak grup ilişkilerinden kopmamak veya sohbetlerde konu dışı kalmamak için taraftar kimliğini ön plana çıkarabilir. Aynı şekilde, birey bir takımın taraftarı olmaksızın sırf spordan keyif aldığı için spor müsabakalarını seyirci olarak izleyebilir.
Ancak burada yanlış değerlendirilmemesi gereken bir kısım da bulunmaktadır ki o da seyirci olmayan taraftarların sadece gruptan kopmamak için seyirci olmaksızın taraftar olduğu algısıdır. Bir taraftarın seyirci olmamasına sebep olan birçok değişken olabilir.
Ali Eray ÇELİK