Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) Enerji ve Yapay Zeka başlıklı raporundan derlenen bilgilere göre, enerji sektöründe yapay zeka uygulamalarının yaygınlaşmasının önünde eksik uzmanlık ve veri altyapısının yetersizliği gibi ciddi engeller bulunuyor.
Raporda, enerji sektörünün yapay zeka uygulamalarını yaygınlaştırmakta zorlandığı ve bunun nedenlerinden birinin nitelikli insan kaynağı eksikliği olduğunun altı çiziliyor.
Buna göre, enerji sektöründeki düşük dijital beceri oranları, potansiyel verimlilik kazanımlarının önünde önemli bir engel oluşturuyor.
Beceri eksiklikleri, enerji sistemleri için yapay zeka uygulamaları geliştirilmesini de etkiliyor. Bu durum, bina sistemlerinden politika ve planlama süreçlerine kadar yansıyor. Enerji şirketlerinde genellikle yapay zeka uzmanı özel ekipler bulunmuyor. Bu nedenle de dış kaynaklara bağımlı kalınıyor. Bu ise hizmet içi öğrenmeyi ve uzun vadeli yetkinlik gelişimini sınırlıyor.
Ayrıca, enerji sektöründe üst düzey yöneticiler arasında yapay zeka okuryazarlığının düşük olması, stratejik düzeyde bu teknolojilerin etkin kullanılmasını engelliyor.
Enerji sektörü, diğer sektörlere kıyasla yapay zekaya geçişte yavaş davranıyor
Eksik uzmanlık, 2024 itibarıyla Avrupa'daki büyük şirketler arasında yapay zeka kullanımını engelleyen en yaygın gerekçe olarak öne çıkıyor. AB genelinde yapılan 2024'e ait kurumsal anketlerde de benzer bir tablo ortaya çıkıyor. Rapora göre, AB'de yapay zeka kullanmayan büyük ölçekli şirketlerin yüzde 25'e yakını bunu yapamamalarının nedenini eksik uzmanlık olarak gösteriyor.
Ankete katılan şirketler arasında "yüksek maliyet" ya da "yapay zeka faydasız" gibi ifadeler ise çok daha düşük oranlarda yer alıyor.
Rapora göre enerji sektörü, diğer sektörlere kıyasla yapay zekaya geçişte yavaş davranıyor. Bunun başlıca nedenleri olarak eksik uzmanlık, veri altyapısının yetersizliği ve güvenlik kaygıları sıralanıyor. Bu durumun, hem kamu politikalarıyla hem de özel sektör yatırımlarıyla ele alınması gerektiği vurgulanıyor.
IEA'nın hesaplamalarına göre, yapay zeka sayesinde yalnızca bina sektöründe küresel çapta yıllık 300 teravatsaat düzeyinde elektrik tasarrufu elde edilebilir. Bu miktar, bugün Avustralya ve Yeni Zelanda'nın toplam yıllık elektrik üretimine eşdeğer olarak hesaplanıyor.
Ancak bu kazanımların hayata geçmesi için, sektör genelinde yapay zeka farkındalığının ve dijital okuryazarlığın artırılması, veri altyapısının güçlendirilmesi ile dijital güvenliğe ilişkin çekincelerin giderilmesi gerektiği vurgulanıyor.
IEA, enerji sektöründe yapay zekadan daha fazla fayda sağlanabilmesi için hem insan kaynağına yatırım yapılması hem de politika ve düzenleyici çerçevelerin bu teknolojileri destekleyecek şekilde yeniden yapılandırılması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, kamu ve özel sektör iş birliğinin, enerji sistemlerinde dijital dönüşümün hızlandırılması açısından belirleyici olacağı ifade ediliyor.
