İstanbul Üniversitesi (İÜ) Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından dördüncüsü hazırlanan ve 2021-2022 dönemi verilerinin kullanıldığı İller Arası Rekabet Endeksi açıklandı.
Bir ana endeks ve 15 alt endeks (demografik, altyapı, ulaşım, sağlık, eğitim, sosyal yaşam, makroekonomi, dış ticaret-sanayi, finansal piyasalar, turizm, tarım, inovasyon, girişimcilik, yükseköğretim, teknolojik altyapı) kapsamında toplam 245 gösterge kullanılarak yapılan hesaplamalara göre, Türkiye'nin en rekabetçi ili 74,05 endeks skoru ile İstanbul oldu.
İstanbul'u, 46,1 puanla Ankara ve 42,8 ile İzmir takip etti. Türkiye'nin en rekabetçi 3 kentinin, diğer raporlarda olduğu gibi sıralamalarını bu araştırmada da koruduğu gözlendi.
Rekabet sıralamasında ilk 10'da yer alan diğer şehirler; Antalya, Bursa, Kocaeli, Eskişehir, Konya, Muğla ve Adana olarak belirlendi. Adana 11'incilikten 10'unculuğa, Bursa 6'ncılıktan 5'inciliğe, Konya ise 10'unculuktan 8'inciliğe yükseldi. Listede Eskişehir ve Muğla gücünü korurken, Kocaeli 4'üncülükten 6'ncılığa geriledi.
Endekste en çok yükselen illerin başında Adıyaman geldi
Önceki dönemde ilk 10'da yer alan Tekirdağ 11'inci sıraya düşerken, 14 kent rekabet sıralamasındaki yerini korudu, 34 kent rekabet gücünü artırdı, 33 kentin ise rekabet gücü azaldı. Şırnak, Muş ve Hakkari ise rekabetçilik gücü en düşük iller arasında son sırada yer aldı.
Endekste rekabetçilik gücü en çok artan illerin başında, listede 12 sıra yükselen Adıyaman geldi. Adıyaman, 62'nci sıradan 54'üncü basamağa yükseldi.
Adıyaman'ı, 10'ar sıra yükselen Kahramanmaraş ve Kilis, gücünü 9 basamak artıran Sivas, 7 basamak yükseliş kaydeden Kayseri takip etti. Söz konusu verilerin 2021-2022 dönemini kapsadığı, araştırmanın depremden önce yapıldığı bildirildi.
100 liralık verginin 45 lirası İstanbul'dan
İller Arası Rekabet Endeksi verilerine göre, makroekonomi endeksinde de İstanbul ilk sırada yer aldı. İstanbul, Türkiye'deki toplam ihracatın yüzde 49'unu, toplam ithalatın yüzde 59'unu gerçekleştirdi. Megakenti, bu alanda Ankara ve Kocaeli izledi.
Türkiye'de toplanan 100 liralık verginin 45 lirası İstanbul'dan gelirken, Ankara 11 lira, İzmir ve Kocaeli ise 10 liralık vergi geliri ödedi. Bu gösterge açısından en düşük değeri alan iller Ardahan ve Bayburt olarak sıralandı.
Ülkedeki sanayi işletmelerinin yüzde 29'u İstanbul'da bulunurken, İzmir, Ankara ve Bursa sanayinin en fazla yoğunlaştığı iller arasında yer aldı. Sanayi çalışanları açısından bakıldığında İstanbul'u, Bursa ve İzmir takip etti.
En çok ihracat yapan 1.000 firmadan 429'u İstanbul'da
Araştırmaya göre, Türkiye genelinde en çok ihracat yapan ilk 1.000 firmanın 429'u İstanbul'da yer alıyor. Bu firmaların yoğunlaştığı diğer iller arasında İzmir, Gaziantep, Kocaeli ve Bursa bulunuyor.
Dış ticaret endeksinde İstanbul, İzmir ve Bursa, finansal piyasalar endeksinde İstanbul, Ankara ve İzmir ilk 3'te yer alıyor.
Kişi başına düşen banka mevduatı incelendiğinde birinci olan Ankara'yı, İstanbul ve Muğla izliyor. Söz konusu göstergeye göre, Hakkari, son sırada bulunuyor.
Çocuk nüfus oranında Şanlıurfa, yaşlılarda Sinop ve Kastamonu öne çıktı
Alt endeksler arasında yer alan demografik yapı endeksinde, İstanbul, Ankara ve Antalya ilk sıralarda yer alıyor.
Hanehalkı ortalama büyüklüğü incelendiğinde, Şırnak, Şanlıurfa, Hakkari ve Batman, bir hanede ortalama 5 kişinin yaşadığı en kalabalık hanehalkının olduğu iller olarak belirlendi. Ortalama hanehalkının en düşük olduğu kentlerin başında 2,57 skoruyla Çanakkale geldi.
En fazla çocuk nüfusa sahip iller arasında nüfusunun yüzde 39'u 14 yaş altı olan Şanlıurfa ilk sırada yer aldı. En az çocuk nüfusa sahip il ise yüzde 14,8 ile Edirne oldu.
En yaşlı nüfusa sahip illerin başında, 65 yaş üstü sakinlerin oranı yüzde 20 olan Sinop ve Kastamonu geldi.
Okuryazar oranının en yüksek olduğu il yüzde 99 ile Antalya olurken, Mardin yüzde 93 ile son sırada yer aldı.
Üniversite mezunu oranına bakıldığında ise yüzde 25 ile en yüksek orana sahip kent Ankara olurken, Ankara'yı, yüzde 22 ile İstanbul izledi. Bu alanda yüzde 10 ile son sırayı Şanlıurfa, Ağrı ve Muş paylaştı.
Ulaşımda İstanbul, eğitimde Burdur, tarımda Konya zirvede
Araştırmaya göre, sağlık endeksinde İstanbul, Ankara ve Antalya ilk sırada yer alırken, 10 bin kişiye düşen yatak sayısında en yüksek değere sahip kent 53 yatakla Elazığ oldu. Elazığ'ı, 47 yatakla Bolu, Erzurum, Edirne ve Isparta takip etti. 10 bin kişiye düşen doktor sayısı Ankara'da 33, Edirne'de 30, Isparta'da ise 28 olarak kayıtlara geçti.
Zirvede yer alan iller altyapı endeksinde İstanbul, Karaman ve Ankara, ulaşımda İstanbul, İzmir ve Kocaeli, eğitimde Burdur, Erzincan ve Amasya, sosyal yaşam endeksinde ise İstanbul, Ankara ve İzmir olarak sıralandı.
İlkokullarda derslik başına düşen öğrenci sayısının en yüksek olduğu iller Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır ve İstanbul oldu.
En çok konut satılan iller İstanbul, Ankara ve İzmir olarak belirlenirken, tarım endeksinde Konya, Şanlıurfa ve Aydın, organik tarımda Aydın, iyi tarım uygulamalarında Şanlıurfa, Adana ve Konya öne çıktı.
Turizmde Antalya, kişi başına düşen otomobil sayısında Ankara öne çıktı
İller Arası Rekabet Endeksi'ne göre, inovasyon endeksinde İstanbul, Ankara ve Bursa ilk 3'te yer alırken, AR-GE birimi olan firmaların yüzde 31'i İstanbul'da bulunuyor. Bu oran Ankara, Kocaeli ve Bursa'da yüzde 10 olarak gerçekleşti. 28 ildeki firmaların AR-GE biriminin bulunmadığı belirlendi.
Turizm endeksinde Antalya, İstanbul ve Muğla, girişimcilikte İstanbul, Ankara ve İzmir, yükseköğretim endeksinde Ankara, İstanbul ve Eskişehir, teknolojik altyapıda İstanbul, Ankara ve İzmir ilk sıralarda yer aldı.
Ankara, 1.000 kişi başına düşen otomobil sayısında 290 adetle birinci, Antalya ve Muğla ise 223'er adet ile ikinci sırada kendine yer buldu. Bu göstergenin en düşük olduğu illerin başında 8 adetle Hakkari, 10 adetle Şırnak geldi.
"3 büyük şehirdeki yük diğer kentlere aktarılmalı"
İÜ Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Murat Şeker, araştırmaya ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2009 yılından beri yürütülen çalışmada iller arasındaki rekabetin yaklaşık 15 yıllık performans seyrinin izlenebilir hale geldiğini söyledi.
Ülkenin kalkınmasında büyük rol oynayan İstanbul, Ankara ve İzmir'in yanı sıra bölgesel düzeyde rekabetçi illerin öneminin giderek arttığını vurgulayan Şeker, "Genel olarak bakıldığında, İstanbul, Ankara ve İzmir rekabetin birçok alanında öne çıkarken, nüfus yoğunluğu, değişen demografi ve ekonomik koşullar açısından yaşanan sorunlar nedeniyle bu şehirlerin yükü diğer rekabetçi illere aktarılmalı ve daha dengeli bir büyüme modeliyle kalkınma süreci yönetilmeli." dedi.
Şeker, raporun tamamına İstanbul Üniversitesi Şehir Politikaları Merkezi'nin internet adresinden ulaşılabildiğini bildirdi.
AA
