Milli Eğitim Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 2023/’24 eğitim öğretim yılında organize sanayi bölgeleri (OSB) içinde ve dışında açılan özel meslekî ve teknik Anadolu liselerinde öğrenim gören/görecek öğrenciler için eğitim ve öğretim desteği verilmesine ilişkin tebliğde değişiklik yapılarak, öğrenci başına yapılacak teşvik miktarları güncellenmiştir. Güncellenen miktarlarla ilgili Artvin Eğitim-Sen Şube Sekreteri Alev Hanoğlu Erdem, “Devlet okullarında kağıt yokken özel meslek liselerine öğrenci başına 36 bin liraya varan destek veriliyor” dedi.
20 Mart 2024 tarihli Resmî gazetede yayınlanan tabloya göre 2023-2024 eğitim öğretim yılı itibariyle OSB’lerin içinde faaliyet yürüten özel meslek liselerinde öğrenci başına 21 bin 450 lira ile 35 bin 938 lira arasında; OSB dışında faaliyet yürüten liselerde 16 bin 890 lira ile 22 bin 636 lira arasında değişen miktarlarda “devlet desteği” yapılacak.
20 Mart 2024 tarihli Resmi Gazete’de yer alan özel mesleki ve teknik Anadolu liselerinde öğrenim gören öğrenciler için belirlenen destek tutarları aşağıdaki gibidir:
Organize sanayi bölgelerinde açılan özel mesleki ve teknik Anadolu liselerinde öğrenim gören öğrenciler için eğitim ve öğretim desteği verilen alanlar ve tutarları; Ayakkabı ve saraciye teknolojilerinde 22 bin 661 lira, bilişim teknolojilerinde 21 bin 450 lira, biyomedikal cihaz teknolojilerinde 28 bin 684 lira, elektrik-elektronik teknolojisinde 34 bin 378 lira, endüstriyel otomasyon teknolojilerinde 33 bin 376 lira, gemi yapımında 34 bin 378 lira, gıda teknolojisinde 29 bin 929 lira, kimya teknolojisinde 32 bin 839 lira, laboratuvar hizmetlerinde 22 bin 661 lira, makine ve tasarım teknolojisinde 33 bin 638 lira, matbaa teknolojisinde 29 bin 206 lira, metal teknolojisinde 32 bin 839 lira, mobilya ve iç mekan tasarımında 29 bin 690 lira, moda tasarım teknolojilerinde 24 bin 799 lira, motorlu araçlar teknolojisinde 35 bin 938 lira, plastik teknolojisinde 33 bin 034 lira, tekstil teknolojisinde 31 bin 290 lira, tesisat teknolojisi ve iklimlendirmede 29 bin 2060 lira, uçak bakımda 28 bin 684 lira, yenilenebilir enerji teknolojilerinde 35 bin 938 lira.
Organize sanayi bölgeleri dışında açılan özel mesleki ve teknik Anadolu liselerindeki öğrenciler için eğitim ve öğretim desteği verilen alanlar ve tutarları ise şöyle; "Biyomedikal cihaz teknolojilerinde 18 bin 586 lira, denizcilikte 20 bin 280 lira, elektrik-elektronik teknolojisinde 21 bin 307 lira, endüstriyel otomasyon teknolojilerinde ve gemi yapımında 20 bin 280 lira, gıda teknolojisinde 19 bin 20 lira, hayvan yetiştiriciliği ve sağlığında 16 bin 890 lira, inşaat teknolojisinde 18 bin 586 lira, kimya teknolojisinde 19 bin 934 lira, makine ve tasarım teknolojisinde 20 bin 350 lira, motorlu araçlar teknolojisinde 21 bin 943 lira, radyo-televizyonda 18 bin 838 lira, tarımda 21 bin 943 lira, uçak bakım alanında 18 bin 586 lira, yenilenebilir enerji teknolojilerinde 22 bin 636 lira.
Mesleki eğitim alanında kamu kaynaklarının özel okullara aktarılmaya başlanmasının ardından yoğun bir “özel meslek liseleri” furyası başladığını belirten Erdem, “Devlete ait meslek liseleri en temel ihtiyaçlarını karşılayamaz durumdayken, özel meslek liselerine öğrenci başına yüksek miktarlarda ödeme yapılmakta, kamu kaynakları bu şekilde özel okullara aktarılmaktadır” dedi.
Erdem yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı;
“Hükümetin “özel meslek liselerine öğrenci başına destek” uygulaması ile asıl yapılmak istenenin mesleki eğitimde özel öğretimi özendirmek, öğrenci ve velileri “parasal destek” üzerinden bu okullara yönlendirmektir. Özel meslek liselerinin okulların yıllardır doğrudan kamu kaynaklarıyla desteklenmesinin, eğitimin zaten sorunlu olan kamusal niteliğini daha da düşürmek ve paralı eğitim uygulamalarını giderek yaygınlaştırmak olduğu tartışma götürmez bir gerçektir.
Eğitimde 4+4+4 öncesinde, 2011-2012 eğitim öğretim yılında Türkiye’de sadece 45 özel meslek lisesi varken, yıllar içinde kamu kaynaklarıyla yapılan doğrudan destek ve teşvikler sonucunda okul sayısı 7,5 kat artmış ve 2022/’23 eğitim öğretim yılı sonu itibariyle bu sayı 337 olmuştur. Aynı dönemde özel meslek liselerine giden öğrenci sayısı ise 35 kat artış göstererek 4 bin 348’den 151 bin 655’e yükselmiştir.
Özel mesleki ve teknik liselerde okul ve öğrenci sayısındaki hızlı artışın en temel nedeni, MEB’in özel mesleki eğitime yönelik okullaşma politikasının yanı sıra, özel mesleki ve teknik liselere giden öğrenci başına değişen miktarlarda doğrudan parasal destek sunulmasıdır. Sermaye çevrelerinin ve hükümetin mesleki eğitime yaklaşımı, konuyu bir eğitim sorunu olmaktan çok patronların ihtiyaç duyduğu ucuz ve nitelikli iş gücü ihtiyacını karşılamaktır. Onların asıl istedikleri, yaptığı işte uzmanlaşmış, rekabetçi, girişimci, hepsinden önemlisi itaatkâr bir iş gücü yaratmaktır.
Eğitime ihtiyaç kadar bütçe, okullara yeterli ödenek ayrılması yönündeki talepler gündeme geldiğinde “kaynak yok” yalanına sarılanlar, kuruluş ve işleyişi açısından “ucuz ve nitelikli işgücü yetiştirmeyi” amaçlayan ve her biri aynı zamanda birer “ticari işletme” statüsünde olan özel meslek liseleri için kesenin ağzını her zaman açık tutmuştur. Yıllardır eğitime ve eğitim yatırımlarına yeterli bütçe, kamu okullarına ödenek ayırmayan hükümetin özel meslek liselerine öğrenci başına yapılacak destekler konusunda bu kadar “cömert” davranmış olması dikkat çekicidir.
Kamusal kaynakların eğitimin ticarileştirilmesi ve her geçen gün daha fazla oranda piyasalaştırılması için özel meslek liselerine aktarılması kabul edilemez. Yapılması gereken, kamusal kaynakların yine kamusal bir hak olan eğitim için, özel çıkarlar değil, toplumsal çıkarlar gözetilerek değerlendirilmesi ve devlet okullarında öğrenci başına yapılan harcamaların OECD ortalamasına çıkarılması için gerekli önlemlerin alınmasıdır.”
