İzmit’te gördükleri aronya meyvesinden etkilenen Irmak ailesi, bu özel meyveyi memleketlerinde yetiştirmek üzere harekete geçti. Aşağı Irmaklar köyüne geri dönen aile, kısa sürede köydeki diğer sakinlerin de dikkatini çekerek, bölgede aronya yetiştiriciliği konusunda farkındalık yaratmaya başladı.
Aronya yetiştiriciliğiyle dikkat çeken Ayşe Irmak, bu sürecin başlangıcını ve gelişimini anlattı. Aile, uzun yıllar boyunca İzmit’te yaşamış ancak emeklilik sonrası memleketleri Artvin’e dönme kararı almış. Ayşe Irmak, bu süreçle ilgili şunları ifade etti:
“İzmit’te yaşıyoruz, annem ve babam emekli oldular ve sonrasında memleketimiz Artvin’in Ardanuç ilçesi Aşağı Irmaklar köyüne geri dönüş yaptılar. Aile içinde sık sık köyde nasıl bir farkındalık yaratabiliriz, neler yapabiliriz, köye nasıl katkı sağlayabiliriz diye konuşuyorduk. Bizim topraklarımız çok zengin ve tarıma oldukça uygun. İzmit’te arkadaşlarımızla birlikte bir süre tarım çalışmaları yapıyorduk ve o sırada aronya üzerine bir araştırmamız oldu. Bu fikri babamlarla paylaştığımda çok olumlu karşıladılar. İzmit Belediye Başkanı Fatma Kaplan Hürriyet de o dönemde İzmit’te bir aronya bahçesi kurmuştu. Biz de bu fikri değerlendirip memleketimizde aronya yetiştirmeye karar verdik.”
Aronya yetiştirme sürecinin bilimsel araştırmalarla desteklendiğini belirten Ayşe Irmak, bölgedeki toprak analizlerinin olumlu sonuçlar verdiğini belirterek “Ardanuç Tarım İl Müdürlüğü'ne başvurduğumuzda, bu toprakların aronya bitkisinin yetişmesi için uygun olduğunu söylediler. Yaptığımız diğer araştırmalar sonucunda bahçemizde aronya ekmeye başladık” diye konuştu.
Irmak ailesi, aronya bitkisinin sağlık açısından önemine de dikkat çekiyor. Ayşe Irmak, özellikle kanserle mücadelede aronyanın etkin bir rol oynadığını ve bağışıklık sistemini güçlendirdiğini vurguladı. Ayrıca, meyvenin çay, marmelat ve ilaç sektöründe kullanıldığını, bu sayede birçok alanda katma değer sağladığını belirtti. Ancak tüm bu olumlu özelliklere rağmen, Ayşe Irmak aronyanın pazarlanmasında sıkıntılar yaşandığını söyledi:
“Bu ürün gerçekten çok değerli. Özellikle sağlık açısından büyük faydaları var. Kanserle mücadelede önemli bir yeri var ve bağışıklık sistemini güçlendiren etkisi bilimsel olarak kanıtlanmış. Çayı, marmelatı yapılıyor ve ilaç sektöründe kullanılıyor. Ancak en büyük sıkıntımız, aronyanın bir pazar piyasasının henüz olmaması. Talep edenler, aronyayı merak edenler çok fazla, ancak ürünün bir ticari değere dönüşebilmesi için bir pazar oluşturulması gerekiyor. Şu anda pazarlama konusunda ciddi sorunlar yaşıyoruz.”
Ayşe Irmak’ın ardından Emriye Irmak da, aronya yetiştirme sürecinde yaşadıkları zorlukları ve köy halkının gösterdiği ilgiyi anlattı. Eşiyle birlikte Aşağı Irmaklar köyünde aronya yetiştiren Emriye Irmak, köylülerin de bu işe ilgi göstermeye başladığını belirterek şunları söyledi:
“Biz şu anda Ardanuç Aşağı Irmaklar köyünde yaşıyoruz. İzmit’te yaşıyorduk, emekli olduktan sonra köyümüze yerleştik. Ardanuç Tarım İlçe Müdürlüğü'nden destek aldıktan sonra aronya yetiştirmeye karar verdik. Toprak analizi yaptırdık ve aronyayı eşimle birlikte ektik. Şu anda büyütmeye çalışıyoruz. Komşularımız bu işi merak ediyorlar, bizim nasıl yaptığımızı soruyorlar. ‘Biz de yapsak mı’ gibi düşünceler içinde olanlar var. ‘Bu ürünü yetiştirirsek para kazanabilir miyiz?’ diye soranlar da çok. Ürün var, ilgi de var ama pazar konusunda sıkıntılarımız devam ediyor.”
Aronya yetiştiriciliğinin köyde şaşkınlıkla karşılandığını söyleyen Hamzet Irmak ise, bu ürünü yetiştirme kararının nasıl alındığını anlattı. Emekli olduktan sonra çocuklarıyla birlikte bir planlama yaptıklarını belirten Hamzet Irmak, bölgeye katma değer sağlayacak bir ürün yetiştirmek istediklerini ifade etti. Aronyanın Kuzey Amerika kökenli bir ürün olmasına rağmen, Artvin topraklarında da yetişebileceğini düşündüklerini söyleyen Hamzet Irmak, bu kararın olumlu sonuçlar doğurduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı;
“Emekli olduktan sonra çocuklarımla ortak bir karar aldık. Bir planlama yaptık ve Artvin’de katma değer yaratacak bir ürün yetiştirmek istedik. Kızımın önerisiyle aronya yetiştirmeye karar verdik. Gerekli müracaatları yaptıktan sonra bölgenin toprak analizini yaptırdık. Analiz sonucunda aronyanın bu bölgede yetişebileceği bilgisini aldık. Bu ürün her ne kadar Kuzey Amerika’da yetişen bir ürün olsa da burada da yetiştirebileceğimizi düşündük ve aronyayı ektik. Aronya, bağışıklık sistemi açısından çok güçlü ve antioksidan bakımından zengin bir meyve. Çayını içebiliyorsunuz, kurutabiliyorsunuz, marmelatını ve reçelini yapabiliyorsunuz. Tüm bu özellikler, ürüne katma değer katıyor.”
Hamzet Irmak, aronya meyvesinin ekonomik değerine de dikkat çekerek, ürünün kilosunun 600 liradan satıldığını, kurutulmuş halinin ise bin liradan alıcı bulduğunu belirtti. Köydeki diğer üreticilere de bu ürünün ekonomik potansiyelini anlattığını söyleyen Hamzet Irmak, aronya yetiştiriciliğinin köy için büyük bir fırsat olduğunu vurgulayarak “Köyde aronya yetiştirmek, gerçekten şaşkınlıkla karşılandı. Ben arkadaşlara bu ürünü neden ektiğimizi, hem sağlık hem de ekonomik açıdan çok faydalı olduğunu anlattım. Toplum açısından da çok kar getirebilecek bir ürün olduğu için aronya yetiştirmeye karar verdik. Piyasa fiyatı oldukça yüksek, kilosu 600 liradan, kurusu ise bin liradan satılıyor. Bu nedenle köyümüzde böyle bir ürünü yetiştirmek bizim için önemli bir değer olacak” dedi.
Hem sağlık açısından büyük faydaları olan hem de ekonomik getirisi yüksek olan aronya, Ardanuç ilçesi ve çevresinde tarımsal çeşitliliği artıracak gibi görünüyor. Ancak Irmak ailesinin de vurguladığı gibi, bu ürünün gerçek anlamda bir ticari değere dönüşebilmesi için pazar sorunlarının çözülmesi ve aronya meyvesine daha geniş bir piyasa kazandırılması gerekiyor.
